6 ŞUBAT DEPREMLERİNİN 2. YILINDA “ADALET” BEKLENTİSİ

6 Şubat 2023 depremleri, sadece fiziksel yıkımla değil, aynı zamanda toplumun adalet duygusunu derinden sarsan hukuki ve vicdani sorunlarla da hatırlanacaktır. Deprem sonrasında yaşananlar ve adaletin bir türlü tecelli etmemesi, felaketten geriye kalan en büyük hayal kırıklıklarından biri olmuştur.

İkinci yılında Adalet Bakanlığı verilerine göre, depremlere ilişkin 2 bin 31 adet soruşturma dosyası oluşturuldu. Bunlardan bin 491'i hakkında iddianame hazırlanarak kamu davası açıldı. Şu ana kadar 149 dosya karara bağlandı, 189 sanık hakkında çeşitli hapis cezaları ve farklı kararlar verildi. İlk derece mahkemesinde derdest bin 342 davada, bin 850 sanığın yargılaması sürüyor, bunlardan 93’ü tutuklu olarak yargılanıyor.

Resmi verilere göre en az 53 bin insanın hayatını kaybettiği bir depremin üzerinden 2 yıl geçmesine rağmen, verilen verilerin yetersizliği ve adaletsizliğin bir kez daha gözler önüne serilmesi, büyük bir trajedinin hala tam anlamıyla aydınlatılmadığını ve mağdurlara yeterli desteğin sağlanmadığını gösteriyor.

Deprem Davalarında Yaşanan Zorluklar

1. Yapısal Eksiklikler ve Mevzuata Uyumsuzluklar

Depremden önce binaların tasarımı ve yapımında büyük özensizlikler göze çarpmaktaydı. Belgelerden elde edilen bilgilere göre, şu temel sorunlar dikkat çekmektedir:

• Kalitesiz Malzeme Kullanımı: Beton kalitesizliği, eksik donatı kullanımı ve yetersiz işçilik hemen her bilirkişi raporunda vurgulanmıştır.

• Ruhsatsız Tadilatlar: Kaçak ilave katlar ve kolon kesme gibi uygulamalar, yapıların depreme dayanıklılığını önemli ölçülerde zayıflatmıştır.

• Denetim Eksiklikleri: Yapı denetim firmalarının görevlerini yerine getirmemesi, yerel yönetimlerin ise bu eksiklikleri onaylaması, binaların çökmesinin başlıca nedenlerinden biri olmuştur.

2. Hukuki Yetersizlikler ve Adaletin Tecelli Etmemesi

Deprem sonrasında yürütülen soruşturmalarda şu önemli sorunlar ortaya çıkmıştır:

• Uzayan Yargılama Süreçleri: Birçok dava, iddianamelerin hazırlanmasında yaşanan gecikmeler nedeniyle başlatılamamıştır.  Rana Apartmanı, depremin üzerinden 2 yıl geçmesine rağmen hala iddianamesi hazırlanmamıştır. Fuat Koku Sitesi, Yağmur Apartmanı ve Selim Köse apartmanı gibi örneklerde, iddianame depremden ancak 22 ay sonra hazırlanabilmiştir. Ilgım Apartmanı’nın iddianamesi ise basın ve kamuoyunun gücü ile geçtiğimiz günlerde hazırlanmıştır. Duruşması başlayan davalarda ise 2 yıldır sürekli yanlı bilirkişi raporlarının tekrardan istenilmesi ile süreç uzatılmakta, adalet oyalama taktikleri ile engellenmektedir.

• Tutuklama ve Tahliye Kararları: Davalarda çelişkili kararlar verilmiş, özellikle bazı sanıkların tahliye edilmesi kamuoyunda şikayetlere neden olmuştur. Aileler ve avukatları tutukluluk hallerinin devamını talep etmelerine rağmen kabul görmemiş bu durum sanıkların firar etmesine neden olmuştur. Örneğin Ebrar Siteleri, Palmiye Sitesi ve Yukarı Kooperatif Evleri’nde sanıklar firar etmişlerdir.

• Cezai Değerlendirmelerde Farklılıklar: Hasan Alpargün Apartmanı’nda  müteahhite 62 kez müebbete mahkum edilmesi gibi cezalar bulunurken, diğer davalarda bilinçli taksirle cezalandırılma yolu tercih edilmiştir. Hasan Alpargün davası bugüne kadar diğer dosyalara emsal olmamıştır. Furkan Apartmanı davasında ise sanıklar tahliye edilmiştir. Bu durum, adalet sistemindeki tutarsızlığını gözler önüne sermektedir.

• ·Firari Olan Sanıklar: Depremden bugüne kadar firari olanların yanı sıra mahkeme kararı ile denetimli serbestlik ile bırakılan sanıklardan bazıları da firari durumdadır.

• ·Kamu Görevlileri için Soruşturma İzni ve Davalar: 2 yılın sonunda çok az davada soruşturma izni çıkmış, sadece birkaçının davası başlamıştır. Bilge Sitesi’nde tefrik edilmeyen ve müteahhit ve kamu görevlilerin aynı anda yargılandığı dosyada kamu görevlilerine ceza verilmesine rağmen sadece 2 gün sonra sanıklar serbest bırakılmıştır. 2 yıldır cezalandırılan tek bir kamu görevlisi yoktur. 

  
  

Toplumsal Sonuçlar ve Adalet Arayışı

Depremzedeler ve yakınları, yaşadıkları kayıpların ardından adaleti bulmak için uzun bir mücadeleye girmiştir. Ancak yargılama süreçlerindeki ağırlık ve kamuoyunda yankı uyandıran tahliye kararları, bu mücadeleyi daha da zorlaştırmıştır.

Şu ana dek:

• Mahkemelerin gecikmesi, ölenlerin yakınları için hem maddi hem de manevi bir yük yaratmıştır.

• Bilirkişi raporlarında sürekli olarak karşılaşılan teknik hatalar, davaları çözümden uzaklaştırmıştır.

• Özellikle politik ve ekonomik bağı bulunan sanıkların korunmasına yönelik algılar, halkın adalet sistemine duyduğu güveni azaltmıştır.

  
  

  1. BÖLÜM:

Dava Durumları Şablonu:

Bu tablo Adalet Peşinde Aileleri Platformu’nda yer alan 41 ailenin davalarını içermektedir:

Ilgım apt.-Hatay, Arıkan Otel-Maraş, Selimköse-Hatay, Rana-Hatay, Rende-Hatay, Avşar Otel-Maraş, Ebrar S-Maraş, Pentapark- Maraş, Palmiye-Maraş, Saitbey-Maraş, Fazilet-Maraş, Badı Saba-Maraş, Barla-Maraş, Cemil Çapar apt.-Hatay, Kırçuval Otel-Malatya, Tukaç Apt-Hatay, Akabe sitesi-Adıyaman, Kavak Apt-Antep, Sueda Apt-Adıyaman, Özlem Bayraktar Apt-Maraş, Rönesans-Hatay, Yağmur Apt-Hatay, İhsan Bayram Apt-Adana, Üzümkent sitesi-Adıyaman, Burak Apt-Adıyaman, Hasoğlu Apt-Adıyaman, Özkan City- Hatay, Belük Apt- Adana, Pamukkale sitesi-Gaziantep, Emlakbank-Hatay, Gülizar Apt-Maraş, Derya Apartmanı-Hatay, Trend Garden Rezidans- Malatya, Furkan Apt- Antep, Hasan Alpargün apt- Adana, Bilge Sitesi- Osmaniye, Nilüfer Apt- Hatay, MCG Tower -Hatay, Kupik Apt- Hatay, Fuat Koku Sitesi- Hatay. İbrahim Elif Apt- Hatay, Akgül Apt- Adıyaman.

Genel İstatistikler

2.      BÖLÜM:

Kamu Görevlisi İzin Durumu Şablonu

Bu bölümde yer alan bilgiler, sadece Adalet Peşinde Aileler Platformu’nu değil, ayrıca platform dışında kamu görevlilerine izin verilen apartmanları da içermektedir.

Bilge Sitesi ve Sueda Sitesi davalarında  kamu görevlileri ve müteahhit dosyaları birleştirilmiştir. Sueda Sitesi ve Ezgi Apartmanı’nda kamu görevlileri davası görülmeye başlanmış, Hasan Alpargün için kamu görevlileri davasının ilk durşması 23 Mayıs’ta görülecektir. İsas Otel’in kamu görevlilerine ilişkin iddianame hazırlanmıştır.

6 Şubat depremlerinin üzerinden iki yıl geçmiş olmasına rağmen, yalnızca birkaç kamu görevlisinin yargılanmasıyla sınırlı kalan süreç, adalet mekanizmasının ağır aksak işlediğini gözler önüne sermektedir. Binlerce can kaybına ve büyük yıkımlara yol açan ihmaller zincirinin sorumlularının hala tam anlamıyla hesap vermemiş olması, toplumsal vicdanı derinden yaralamaktadır. Adaletin gecikmesi, mağdurların hak arama mücadelesini zorlaştırırken, aynı zamanda gelecekte benzer felaketlerin önlenmesi adına caydırıcı bir hukuk sisteminin gerekliliğini de bir kez daha hatırlatmaktadır.

6 ŞUBAT DEPREMLERİNDE KARARA ÇIKAN DAVALAR:

Bu bölümde yer alan 17 karar, bugüne kadar Türkiye’de 6 Şubat deprem davasında karara çıkan davaları göstermektedir.

Olası Kasttan karara bağlanan tek dava,  Adana Hasan Alpargün Apartmanı davasıdır.

Sonuç

6 Şubat depremleri sonrasında yaşananlar, fiziksel bir felaketin ötesine geçerek, toplumsal adalet ve hukuki şeffaflık üzerine derin bir iz bırakmıştır. Belgelerden elde edilen veriler, hem yapısal hem de hukuki boyutlarda büyük eksikliklerin varlığını ortaya koymuştur. Ancak adaletin gecikmesi ve zaman zaman yetersiz çözümler sunması, bu felaketin en derin izlerinden biri olmaya devam etmektedir. Adaletin tam anlamıyla sağlanması, yalnızca depremzedeler için değil, tüm toplumun geleceği için hayati bir önem taşımaktadır.

ADALET PEŞİNDE AİLELERİ PLATFORMU